Od 1 stycznia 2021 r. przepisy ustaw o podatkach dochodowych (CIT i PIT) zostały rozszerzone o nowe obowiązki w zakresie lokalnej dokumentacji cen transferowych. Dotyczą one zarówno transakcji realizowanych z podmiotami powiązanymi, jak i z podmiotami niepowiązanymi, w sytuacji gdy rzeczywisty właściciel należności ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. raj podatkowy).
Co istotne — przepisy przewidują tu domniemanie, zgodnie z którym rzeczywisty właściciel należności traktowany jest jako podmiot z raju podatkowego, jeżeli nasz kontrahent w danym roku zawierał transakcje z podmiotami z takich jurysdykcji.
W praktyce oznacza to, że nawet jeżeli podatnik sam nie prowadzi bezpośrednio transakcji z podmiotem z raju podatkowego — może zostać objęty obowiązkiem dokumentacyjnym, jeżeli jego kontrahent (nawet niepowiązany) realizował takie transakcje.
Należyta staranność czy niewykonalny obowiązek?
Ustawodawca przewiduje, że podatnik powinien ustalać status rzeczywistego właściciela z zachowaniem należytej staranności. W praktyce jednak budzi to poważne wątpliwości:
- Jak daleko podatnik ma obowiązek sięgać w weryfikacji?
- Co w sytuacji, gdy kontrahent — szczególnie niepowiązany — odmówi udostępnienia informacji o swoich transakcjach z rajami podatkowymi?
Niestety, opublikowany przez Ministerstwo Finansów projekt objaśnień — choć wskazuje, że należyta staranność nie oznacza obowiązku uzyskania 100% pewności — nie rozwiewa tych kluczowych dylematów. W praktyce może to prowadzić do ryzyka przypadkowego naruszenia obowiązków dokumentacyjnych, a tym samym narażenia się na sankcje.
Ryzyko dla podatników — realne wyzwanie, nie teoretyczny problem
Dla wielu przedsiębiorców i ich działów księgowo-podatkowych, nowe wymogi oznaczają konieczność:
✅ poszerzenia zakresu due diligence kontrahentów,
✅ wprowadzenia nowych klauzul do umów handlowych,
✅ stosowania nowych procedur weryfikacyjnych,
✅ i wreszcie — potencjalnego sporządzania dokumentacji cen transferowych również dla transakcji dotychczas tego nie wymagających.
To, co dla Ministerstwa Finansów wydaje się oczywiste — czyli pełna współpraca kontrahentów w zakresie przekazywania informacji — dla wielu firm jest dziś praktycznie niewykonalne, zwłaszcza w relacjach z dużymi, globalnymi partnerami handlowymi.
Podsumowanie
Nowe przepisy w zakresie cen transferowych wymagają od podatników dużej ostrożności i proaktywnego podejścia.
Każda firma, która realizuje transakcje powyżej ustawowych progów — nie tylko z podmiotami powiązanymi — powinna:
- zaktualizować procedury weryfikacji kontrahentów,
- przeanalizować ryzyka związane z domniemaniem udziału rajów podatkowych,
- odpowiednio przygotować się na ewentualność sporządzenia dokumentacji.
Jeśli mają Państwo pytania lub wątpliwości związane z interpretacją i stosowaniem tych przepisów w praktyce — zachęcamy do kontaktu. Zespół FY AUDIT od lat wspiera firmy w skutecznym i bezpiecznym wdrażaniu wymagań dotyczących cen transferowych.
